دست واسطه‌ها از بازار کوتاه می‌شود
سعیده محمد – ایده روز | سامانه فروش خودروهای وارداتی آغاز به کار کرده است. متقاضیان 500 میلیون تومان پول در بانک‌هایی که اعلام شد بلوکه می‌کنند و بعد می‌توانند در سامانه، سه مدل خودرو ثبت‌نام کنند.
این روند استقبال از این دوره سامانه به چه شکل است؟ با توجه به اینکه مدت‌هاست خودروهای وارداتی در سامانه عرضه نشده، انتظار این است استقبال از این عرضه بیشتر از قبل باشد اما کارشناسان معتقدند ممکن است به چند دلیل استقبال از عرضه چندان بالا نباشد.
استقبال از سامانه یکپارچه خودروهای وارداتی در حال حاضر با ترکیبی از علاقه و نگرانی همراه است؛ از یک‌سو، مردم به دلیل تنوع و کیفیت احتمالی خودروهای وارداتی، مشتاق ثبت‌نام و خرید از این سامانه هستند. از سوی دیگر، ابهاماتی در مورد قیمت نهایی، شرایط ثبت‌نام و فرآیند تحویل خودرو وجود دارد که باعث ایجاد نگرانی‌هایی
شده است.
از سوی دیگر، بازار خودرو در روزهای اخیر همچنان درگیر رکود و کاهش قیمت‌هاست. در حال حاضر، حجم معاملات به‌شدت کاهش یافته که
باعث شده بازار خودرو روزهایی آرام و بدون
نوسان را سپری کند. اگرچه روز گذشته عرضه جدید خودروهای وارداتی آغاز شد، اما به نظر می‌رسد استقبال از ثبت‌نام در سامانه فروش، مانند دوره‌های قبل نباشد.
عمادالدین جعفری، کارشناس حوزه خودرو درباره علت اصلی این موضوع می‌گوید: «یکی از احتمالات اصلی عدم استقبال از این عرضه، نزدیکی قیمت این خودروها به نرخ‌های بازار آزاد است. چرا که بسیاری از متقاضیان ترجیح می‌دهند به جای انتظار در صف‌های ثبت‌نام، خودروهای مورد نظر خود را مستقیماً از بازار تهیه کنند.»
تأخیر در تحویل خودروهای ثبت‌نامی
جعفری، علت دیگر عدم استقبال را خلف وعده شرکت‌های واردکننده می‌داند. او می‌گوید: «بسیاری از شرکت‌های واردکننده در ماه‌های اخیر، نتوانستند به تعهدات خود در زمینه تحویل خودروهای ثبت‌نامی عمل کنند. این مسأله باعث شده اعتماد عمومی نسبت به روند ثبت‌نام کاهش یابد. همچنین، روند ترخیص خودروها از گمرک با مشکلات و بوروکراسی پیچیده‌ای مواجه است که باعث شده فرآیند واردات کند شود. بنابراین، انتظار می‌رود دولت با اجرای سیاست‌هایی مؤثر، فرآیند ترخیص خودروهای باقی‌مانده در گمرک را تسریع کند تا عرضه در بازار افزایش یابد.»
بوروکراسی پیچیده واردات
یکی دیگر از چالش‌های مهم در مسیر واردات، تأیید استاندارد خودروهاست. جعفری درباره بوروکراسی پیچیده واردات خودرو نیز می‌گوید: «اگرچه خودروهای وارداتی جدید، همگی دارای استانداردهای روز یورو ۵ و یورو ۶ هستند، اما همچنان با دخالت سازمان‌های مختلف، فرآیند واردات خودرو، پیچیده، زمان‌بر و پرهزینه شده که باعث تأخیر در تحویل خودروهای ثبت‌نامی می‌شود. هرچند بازار خودرو در مقایسه با سال‌های گذشته، دستخوش برخی تغییرات مثبت نیز شده است. در گذشته، انحصار بازار در اختیار تعداد محدودی شرکت بود؛ شرایطی که به دلالی گسترده و عرضه خودروهای بی‌کیفیت با قیمت‌های چندبرابر منجر می‌شد. اما اکنون، با وجود اینکه واردات محدود و قطره‌چکانی است، این انحصار تا حدی شکسته شده و برندهای متنوع‌تری در بازار حضور دارند. همچنین الگوی تقاضا نیز در ماه‌های اخیر تغییرات بسیاری کرده است. خریداران ترجیح می‌دهند به جای خودروهای صفر شرکت‌های داخلی، سراغ خودروهای کارکرده وارداتی یا برندهای چینی بروند؛ چرا که این گزینه‌ها از نظر کیفیت ساخت و هزینه‌های نگهداری شرایط بهتری دارند.» به گفته وی«تداوم این مسیر می‌تواند به خروج کامل انحصار از بازار و رقابت بین شرکت‌ها منجر شود؛ البته تحقق این هدف، نیازمند تسهیل واردات و حذف بوروکراسی‌های ناکارآمد در این مسیر است. از سوی دیگر، این روزها شاهد فاصله گرفتن خودروها از قیمت‌های کاذب و نزدیک شدن به قیمت‌های واقعی هستیم. شرایطی که باعث شد بازار خودرو حتی به افزایش قیمت شرکت‌های خودروسازی واکنشی نشان ندهد و همچنان به روند نزولی خود پایبند باشد. البته این موضوع نتیجه خروج واسطه‌ها از این بازار است؛ واسطه‌هایی که تا پیش از این، با اختلاف قیمت چشمگیر بین کارخانه و بازار، سودهای ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومانی می‌گرفتند و اکنون با کاهش این فاصله، عملاً قدرت سفته‌بازی آنها از بین رفته است.»
پایان انحصار با واردات هدفمند
این کارشناس حوزه خودرو درباره انحصار در بازار خودرو می‌گوید: «انحصاری که امروز همچنان در بازار خودرو مشاهده می‌شود، نتیجه تصمیم‌های نادرست دولت‌های گذشته است. سیاست‌هایی که با محدودسازی واردات و عدم تنوع در عرضه، بازار را در اختیار گروهی محدود قرار دادند. هرچند این روزها افزایش تدریجی واردات و اجرای برخی اصلاحات ساختاری، زمینه حرکت بازار به سوی رقابت‌پذیری و پاسخگویی بهتر به نیاز مصرف‌کننده را فراهم کرده است. درصورتی‌که این روند ادامه یابد و روند واردات نیز تسهیل شود می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نزدیک، بازار خودروی ایران به تعادل واقعی و پایدار برسد.»
کوتاه‌شدن دست واسطه‌ها از بازار خودرو
بازار خودرو این روزها با تغییرات قابل‌توجهی در روند تقاضا مواجه است. به گفته علی خسروانی، نایب‌رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو؛ ترکیب افرادی که در این سامانه ثبت‌نام می‌کنند، نسبت به گذشته کاملاً تغییر کرده است. او تأکید کرد، دیگر بر خلاف گذشته غالب شرکت‌کنندگان واسطه‌ها نیستند و مصرف‌کنندگان واقعی جای آنها را پر کرده‌اند.
خسروانی با اشاره به کاهش هیجان و تب‌وتاب همیشگی بازار برای ثبت‌نام خودرو گفت: «در گذشته حدود ۹۰ درصد متقاضیان سامانه واسطه‌ها بودند، اما در حال حاضر ۹۰ درصد ثبت‌نام‌کنندگان مصرف‌کنندگان واقعی هستند. پیش از این وقتی سامانه باز می‌شد، کل بازار مختل می‌شد تا ثبت سفارش‌ها به پایان برسد، اما اکنون به دلیل ریزشی بودن بازار، شاهد فشار زیادی برای ثبت‌نام نیستیم و فقط مصرف‌کنندگان واقعی به صورت محدود وارد سامانه شده‌اند.» یکی از نکات مهمی که خسروانی به آن اشاره می‌کند، کاهش اختلاف قیمت خودروها در بازار آزاد و سامانه است؛ موضوعی که موجب شده حضور واسطه‌ها به‌شدت کاهش یابد. او گفت: «در حال حاضر اختلاف قیمت میان خودروهای عرضه‌شده در سامانه و بازار آزاد بسیار کم است. برای همین پیش‌بینی می‌شود که از ۷۰ درصد خودروهای عرضه شده استقبال نشود و فروش آنها به شرکت‌ها واگذار شود تا با تبلیغات و شرایط اقساطی مشتریان را ترغیب به خرید کنند.»خسروانی تنوع بیشتر خودروهای ارائه‌شده در سامانه را نکته مثبتی ارزیابی کرد، اما معتقد است به دلیل روند ریزشی بازار، نمی‌توان انتظار استقبال زیاد مانند دفعات قبل داشت. او درباره وضعیت خودروهای داخلی نیز گفت: «در سامانه خودروهای تولید داخل که اخیراً نیز باز شد هنوز حضور واسطه‌ها به نسبت خودروهای وارداتی پررنگ‌تر است. برای همین لازم است با نزدیک‌کردن قیمت کارخانه و بازار، حضور واسطه‌ها را در این بازار محدودتر کرد.»این کارشناس بازار خودرو از ارائه طرح‌های مختلف برای اعطای خودرو به مردم انتقاد کرد و گفت: « شخصاً معتقدم کسی به خاطر دریافت خودرو بچه‌دار نمی‌شود، اما این سهمیه‌ها می‌تواند پای واسطه‌ها را به خرید خودرو باز کند و فشار بیشتری به بازار و مصرف‌کنندگان وارد آورد.»او پیشنهاد داد که بهتر است به جای خودرو، تسهیلات دیگری به مادران تعلق گیرد تا فشار بر بازار کاهش یافته و حباب قیمتی کمتر شود. بنابراین فرآیند قرعه‌کشی و خرید خودرو با کارت ملی باید حذف شود تا هر کسی که نیاز به خرید خودرو دارد بدون واسطه و با مراجعه به شرکت‌ها بتواند خودروی خود را خریداری کند.
