الگویی برای تبادلات مالی بریکس
سعیده محمد – ایده روز | دانشیار گروه فرایندهای نوین و بازارهای مالی جهانی در دانشگاه اقتصادی پلخانوف از انعقاد پیمان پولی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه به عنوان عامل انگیزه‌بخش توسعه مبادلات تجاری دوجانبه یاد کرد و گفت: این پیمان همچنین می‌تواند الگویی برای تبادلات مالی بین کشورهای عضو بریکس باشد.
ایلیاس زریپوف گفت: پیمان پولی ایران و روسیه، یک تجربه موفق است که در صورت پذیرش سایر کشورهای عضو گروه بریکس و همچنین کشورهایی که در حال تلاش برای پیوستن به این گروه هستند، می‌تواند به چارچوبی برای یکپارچگی سیستم‌های بانکی کشورهای بریکس شود و اینگونه بیش از ۴۰ درصد از جمعیت کره زمین را متحد خواهد کرد.
این استاد دانشگاه پلخانوف در پاسخ به پرسش دیگر گفت: پیمان پولی دوجانبه نه تنها انگیزه جدی برای توسعه بیشتر روابط ایران و روسیه ایجاد می‌کند، یک سپر دفاعی جدی برای سیستم‌های پرداخت و تسویه حساب دو کشور در برابر تحریم‌های کشورهای غیردوست ایجاد می‌کند.وی ادامه داد: علاوه بر این، این توافق تهران و مسکو سازوکاری باثبات را نیز برای تسویه حساب به ارزهای ملی فراهم می‌کند.زریپوف گفت: از این منظر، این پیمان می تواند الگویی برای تعامل بین سایر کشورها و مراکز رو به رشد قدرت در جهان با هدف متحد کردن آنها در برابر توطئه‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا و متحدان این کشور خواهد بود.
این صاحب‌نظر روس معتقد است: پیمان پولی ایران و روسیه، راحتی در پرداخت‌ها را برای شهروندان دو کشور به ارمغان می‌آورد چرا که این توافقنامه یکپارچه‌سازی دو سیستم کارت پرداخت ملی یعنی میر روسیه و شتاب ایران را پیش‌بینی کرده است.
وی افزود: با اجرایی شدن این توافق، ایرانیان می‌توانند با کارت‌های بانکی خود از خودپردازهای بانکی در روسیه روبل برداشت کنند و روس‌ها در ایران می‌توانند از کارت‌های صادر شده توسط بانک‌های روسیه، ریال دریافت کنند.
زریپوف همچنین گفت: برنامه ریزی شده است که پرداخت با کارت های بانکی متقابل نیز در پایان سال ۲۰۲۴ میلادی در هر دو کشور انجام شود. این روند، سفر متقابل گردشگران و همچنین ارتباطات تجاری را تقویت می‌کند و زمینه را برای پروژه های سرمایه گذاری مشترک در روسیه و ایران ایجاد می کند.استاد دانشگاه اقتصادی پلخانوف روسیه اظهار داشت: علاوه بر این، ثبات پرداخت ها منجر به عادی سازی تجارت و متعادل شدن قیمت کالاها در تجارت دوجانبه می‌شود و خرید آنها را هم برای روس ها و هم برای ایرانی ها مقرون به صرفه می کند.
وی با اشاره به امضای قرارداد تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در دی‌ماه ۱۴۰۲ که فرایند تصویب آن در مجالس این کشورها در حال انجام است، گفت: ایران از این طریق دسترسی بیشتری به بازارهای کشورهای عضو این اتحادیه شامل روسیه، بلاروس، قرقیزستان، قزاقستان و ارمنستان خواهد داشت.
زریپوف یادآور شد: علاوه بر این، برنامه‌ریزی صورت گرفته است که روابط تجاری در چارچوب گروه بریکس نیز گسترش یابد.وی خاطرنشان کرد: توانایی پرداخت به ارزهای ملی عاملی جدی در حمایت از گسترش روابط تجاری بین روسیه و ایران، هم به طور مستقیم و هم از طریق مشارکت در برنامه های انجمن ادغام خواهد بود. عادی سازی پرداخت‌ها، عاملی تسهیل‌گر برای توسعه بازارهای سهام در هر دو کشور خواهد بود، شرکت های ایرانی و سرمایه گذاران خرد فعال فرصت فعالیت در بازار روسیه را خواهند داشت و روس ها نیز می توانند در بازارهای مالی ایران سرمایه گذاری و منابع جذب کنند.این استاد روس با اشاره به سیستم بانکداری اسلامی در ایران و شکل‌گیری نظام مالی اسلامی در چهار منطقه مسلمان‌نشین روسیه اظهار داشت: سیستم تسویه حساب‌های بین کشوری بین روسیه و ایران به ادغام سیستم های مالی و بانکی هر دو کشور و گسترش الگوی مالی اسلامی در روسیه منجر می‌شود.زریپوف در پاسخ به پرسش گفت: از نظر فنی، ایجاد یک سیستم پیام‌رسان مالی شبیه سوئیفت برای کشورهای عضو گروه بریکس، با مشکل خاصی روبرو نیست.وی ادامه داد: اگر بتوان چنین سیستمی را برای ایران و روسیه ایجاد کرد، می توان آن را در داخل کشورهای بریکس نیز توسعه داد.
این استاد روس گفت: به نظر می‌رسد این سازوکار می‌تواند با توافقات دوجانبه بین کشورهای عضو بریکس شروع شود و به موازات آن، روند هماهنگی و اجرای تدریجی چنین سیستم پرداختی انجام شود.این صاحب‌نظر مسائل اقتصادی افزود: در کنار استفاده از ارزهای ملی، امکان ایجاد یک پول واحد و ارز مشترک برای کشورهای بریکس وجود دارد که می تواند با پشتوانه ذخایر طلای کشورهای عضو و تبدیل به ارز ذخیره جایگزین دلار و یورو شود.وی ادامه داد: وزارت دارایی روسیه در حال توسعه سازوکار پرداخت پل بریکس با بهره‌گیری از فناوری‌ها است، این سیستم پرداخت برای تسویه حساب کشورهای عضو بریکس به طور قابل توجهی از سیستم سوئیفت که در سال ۱۹۷۳ ایجاد شد و از نظر فناوری عقب‌مانده است، جلو خواهد افتاد.
زریپوف گفت: به نظر می‌رسد کشورهای بریکس برای بررسی و توافق بر سر اجرای سازوکار سیستم پرداخت جدید حداقل به ۲ سال زمان نیاز دارند.
وی خاطرنشان کرد: سیستم سوئیفت مدت‌ها است که از نظر فنی عقب مانده است و با توجه به تسلط آن بر مبادلات مالی جهان، انگیزه‌ای برای توسعه آن نداشت؛ سیستم پرداخت جدید بریکس قطعا در مقایسه با سوئیفت، سریع تر، راحت‌تر برای مشتریان و مقاوم‌تر در برابر شوک‌های خارجی خواهد بود و حرکتی برای پایان دادن به سلطه دلار آمریکا به عنوان ارز بین‌المللی در تجارت و دیگر معاملات قلمداد می‌شود.
پیش از این، محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی ۱۶ تیرماه ۱۴۰۳ از امضای نخستین قرارداد پیمان پولی دوجانبه برای تبادلات تجاری میان ایران و روسیه خبر داد و اعلام کرد: زیرساخت معاملات توافقی ریال برون‌مرزی (ریال آفشور) در مرکز مبادله ارز و طلای ایران در آینده نزدیک افتتاح خواهد شد.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه نیز در بیان جزئیات بیشتر درباره پیمان پولی گفت: در چارچوب این توافق، ایرانیان در حدود یک ماه آینده قادر خواهند بود با کارت بانکی خود که به شبکه شتاب متصل است، از خودپردازهای روسیه، روبل دریافت کنند و در گام نهایی، نیمه اول سال ۲۰۲۵ قادر به خرید از فروشگاه‌های روس نیز خواهند بود.
کاظم جلالی همچنین اظهار داشت: اعضای گروه بریکس از پیشنهاد کشورمان در زمینه طراحی سازوکارهای تبادلات مالی که کشورهای عضو را از سازوکارهای غربی بی‌نیاز می‌کند، استقبال کردند.سفیر ایران در روسیه گفت: کشورهای عضو گروه بریکس می‌توانند با طراحی سازوکارهای جدید پولی و بانکی در تبادلات متقابل، همکاری‌ها را ارتقا دهند.
وی افزود: وقتی این پیشنهاد را با مقامات کشور روسیه (به عنوان رئیس دوره‌ای گروه بریکس در سال ۲۰۲۴) و دیگر کشورهای عضو مطرح کردیم، آنها از پیشنهاد ایران برای طراحی سازوکارهای جدید مالی در این گروه، استقبال کردند.
