بازگشایی مدارس و مدیریت اضطراب کودکان؛ راهنمای کاربردی روانشناس برای والدین
۱۴:۵۴ – ۳۱ شهريور ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان؛ الهام قبادی– شیوا محمودی، روانشناس کودک، در گفت‌و‌گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، نکات مهم و کاربردی برای والدین ارائه کرد تا این دوران حساس را به بهترین شکل مدیریت کنند.
علائم طبیعی اضطراب در هفته‌های ابتدایی مدرسه
شیوا محمودی توضیح داد:کودکان در هفته‌های اول ورود به مدرسه ممکن است علائم مختلفی را نشان دهند که کاملاً طبیعی است و نباید نگران شد. این علائم شامل موارد فیزیکی مانند سردرد، دل‌درد، حالت تهوع و بی‌اشت‌هایی است که ممکن است در صبح‌ها بیشتر بروز کند. همچنین علائم عاطفی مانند گریه‌های مکرر، چسبیدن بیش از حد به والدین و اضطراب جدایی و علائم رفتاری نظیر مقاومت در ورود به مدرسه و حتی کابوس‌های شبانه از جمله واکنش‌های معمول است.
او تاکید کرد که این نشانه‌ها معمولاً طی دو تا سه هفته اول کاهش می‌یابند و والدین باید با صبر و مدیریت درست به کودکان کمک کنند تا به تدریج با فضای مدرسه سازگار شوند.
مدیریت اضطراب والدین؛ قدم اول موفقیت
شیوا محمودی یادآور شد:کودکان بسیار حساس هستند و اضطراب والدین را مثل رادار دریافت می‌کنند. اگر والدین بتوانند اضطراب خود را مدیریت کنند، اضطراب کودک نیز کاهش می‌یابد. برای مثال، والدین می‌توانند خاطرات مثبت خود از دوران مدرسه را با کودک به اشتراک بگذارند و محیط مدرسه را فضایی امن و دوست‌داشتنی معرفی کنند.
بازی‌های مدرسه‌ای در خانه؛ تمرین برای دنیای جدید
وی افزود:یکی از روش‌های موثر برای کاهش اضطراب، بازی‌های نقش‌آفرینی است. ایفای نقش معلم و دانش‌آموز در خانه باعث آشنایی کودک با فضای مدرسه می‌شود و ترس از ناشناخته‌ها را کم می‌کند.
آشنایی با محیط مدرسه؛ بازدید یا تور مجازی
محمودی پیشنهاد کرد:در صورت امکان، والدین از دو هفته قبل از شروع مدرسه باید برنامه‌ای برای آشنایی کودک با فضای فیزیکی مدرسه داشته باشند. حتی تور‌های سه‌بعدی یا ویدیو‌های معرفی مدرسه می‌توانند کمک کننده باشند. این کار باعث می‌شود کودک احساس امنیت بیشتری کند.
استفاده از کتاب‌ها و فیلم‌های مرتبط با مدرسه
مطالعه داستان‌های مرتبط با مدرسه و تماشای انیمیشن‌ها می‌تواند کودک را آماده‌تر کند و اضطراب جدایی را کاهش دهد.
خداحافظی‌های کوتاه و شیرین؛ راز آرامش کودکان
شیوا محمودی تاکید کرد:مراسم خداحافظی باید کوتاه، شیرین و همراه با یک رسم یا تشریفات خاص باشد، مثلا پرتاب بوسه با دست یا مدل خاصی از دست دادن را انجام دهند چراکه طولانی کردن خداحافظی نه تنها کمک نمی‌کند بلکه اضطراب کودک را بیشتر می‌کند.
وی همچنین هشدار داد:فرار دزدانه از مدرسه بزرگ‌ترین اشتباه است که اضطراب را تشدید می‌کند. والدین باید خداحافظی کنند و به کودک قول بازگشت بدهند، مثلاً بگویند: بعد از زنگ تفریح می‌آیم دنبالت
وسایل تسکین‌دهنده اضطراب؛ همراه همیشگی کودک
یکی از روش‌های موثر برای کاهش اضطراب کودک، همراه داشتن یک شیء مشترک خانوادگی است. محمودی گفت:این شی می‌تواند یک دستبند کوچک، سنگی از خانه یا عکسی از خانواده باشد. وجود این شیء به کودک یادآوری می‌کند که در هر لحظه والدینش را دارد و به او احساس امنیت می‌دهد.
همچنین استفاده از عطر والدین روی این شی می‌تواند نقش آرامش‌بخش قوی‌ای داشته باشد.
تنظیم ساعت خواب و صبحانه کامل؛ کلید کاهش اضطراب
محمودی به اهمیت داشتن برنامه خواب منظم و تغذیه سالم تاکید کرد:حداقل دو هفته قبل از شروع مدرسه، برنامه خواب و بیداری کودک باید تنظیم شود تا کودک خواب کافی داشته باشد و صبح‌ها فرصت کافی برای بیدار شدن و خوردن صبحانه کامل داشته باشد. کمبود قند خون باعث تشدید اضطراب می‌شود.
ارتباط موثر با مدرسه و معلم
محمودی توصیه کرد:شرکت در جلسات آشنایی با معلم و کادر مدرسه بسیار مهم است. والدین باید معلم را از ترس‌ها و نگرانی‌های کودک مطلع کنند تا معلم بتواند بهتر از کودک مراقبت کند.
وی افزود:حضور به موقع والدین در روز‌های اول مدرسه نیز برای کودک بسیار مهم است. تاخیر حتی پنج دقیقه‌ای ممکن است باعث افزایش اضطراب شود.
روز‌های اول؛ حمایت و تشویق والدین
روانشناس توصیه کرد:اگر امکانش باشد، والدین در روز‌های اول خودشان کودک را به مدرسه ببرند و دنبالش بیایند، حتی اگر سرویس داشته باشد. بعد از پایان روز اول، جشن کوچکی بگیرید و به کودک بگویید که به او افتخار می‌کنید که توانسته بر ترسش غلبه کند.
کی باید به متخصص مراجعه کنیم؟
در پایان محمودی تاکید کرد:اگر بعد از گذشت چهار هفته، علائم اضطراب شدید همچنان ادامه داشت، مثلاً گریه‌های هیستریک، امتناع شدید از رفتن به مدرسه، بروز علائم فیزیکی مانند استفراغ یا کهیر‌های پوستی، یا اجتناب و کناره گیری طولانی مدت از فعالیت‌ها، حتماً باید از یک روانشناس یا روانپزشک کمک تخصصی گرفت.
محمودی در پایان گفت:اضطراب جدایی طبیعی‌ترین واکنش کودک به اولین تجربه استقلالش است. همان‌طور که دندان درآوردن دردناک، اما گذراست، این دوران هم با آمادگی، همکاری والدین و مدرسه و صبر قابل مدیریت است. امیدوارم والدین با رعایت این نکات بتوانند کودکان خود را به آرامش برسانند و سال تحصیلی موفقی را برای آنها رقم بزنند.
