استاد مرکز مطالعات آفریقا: سودان به‌سمت مدلی شبیه لیبی پیش می‌رود / احتمال تجزیه مجدد سودان
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، «میثم میرزایی‌تبار» عضو هیئت علمی مرکز مطالعات آفریقا در دانشگاه تربیت مدرس در گفت‌وگو با خبرنگار بین‌الملل خبرگزاری تسنیم در ارتباط با تحولات سودان اظهار داشت: شهر فاشر در مرکز دارفور شمالی نزدیک به 18 ماه در محاصره نیروهای واکنش سریع قرار داشت اما تشدید حملات نیروهای این گروه به فاشر باعث شد این شهر در یکشنبه هفته گذشته به تصرف مهاجمان در آید و متأسفانه این روزها جهان شاهد وقوع فجایع حقوق‌بشری علیه ساکنان فاشر هستند.
این کارشناس تحولات سودان تصرف فاشر را قابل پیش‌بینی خواند و افزود: در زمان حاضر و با تصرف این شهر و خارج شدن آن از کنترل دولت و ارتش سودان، بخش عمده‌ای از غرب این کشور و به‌ویژه جنوب غرب و مناطق دارفور تحت کنترل نیروهای واکنش سریع قرار دارد و به‌نظر می‌رسد این رخداد شرایطی را فراهم کند که مناطق جنوب غربی و حتی با پیشروی‌های نیروهای واکنش سریع، بخش‌هایی از شمال غرب در مرزهای مشترک سودان با لیبی و مصر نیز در اختیار این گروه قرار بگیرد و عملاً یک تقسیم حاکمیت شرقی و غربی در سودان رخ دهد.
وی با اشاره به ماهیت بحران سودان گفت: بحران کنونی سودان که از سال‌های گذشته آغاز، و هر روز بر شدت آن افزوده شده است، ماهیتی ژئوپولیتیکی دارد که هر یک از طرفین داخلی درگیر و بازیگران خارجی مداخله‌کننده، اهداف ژئوپولیتیکی خود را پیگیری می‌کنند و روند تحولات نشان داده است که تاکنون هیچ یک از طرفین به‌راحتی حاضر نشده‌اند و راغب نیستند از اهداف و خواسته‌های خود صرف‌نظر کنند.
میرزایی‌تبار اضافه کرد: در بحران امروز سودان، بازیگران خارجی حامی، به‌ویژه حامیان نیروهای واکنش سریع، یکی از کدهای ژئوپولیتیکی در سیاست خارجی خود را مداخله در جنگ سودان و حمایت از طرفین برای تحقق اهداف و منافع خود قرار داده‌اند و پیگیری سیاست‌ها و راهبردهای آنها با ایجاد چالش ژئوپولیتیکی برای بازیگران رقیب همراه است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس تأکید کرد: ازآن‌جایی که بحران‌های ژئوپولیتیکی با منافع سرزمینی و تلاش برای در کنترل و در دست گرفتن منابع ارزشمند جغرافیایی و… توسط طرفین درگیر همراه هستند، بحران‌هایی پایدار و دیرپا هستند و به راحتی نمی‌توان از حل و فصل آنها سخن گفت لذا با تداوم وضعیت کنونی، در کوتاه‌مدت و میان مدت و حتی درازمدت نمی‌توان انتظار داشت بحران سودان به‌طور کامل قابل حل‌وفصل باشد و ثبات سیاسی، انسجام و وحدت ملی و سرزمینی در این کشور محقق شود.
وی افزود: البته به نظر می‌رسد در صورتی می‌توان امید به حل بحران کنونی سودان داشت که یا نیروهای واکنش سریع از اهداف خود کوتاه بیایند و به صلح و سازش روی آورند و یا اینکه در صورت تداوم اقدامات این گروه، اراده جدی و اجماع بین‌المللی بر حمایت از دولت و ارتش سودان برای تحقق حاکمیت آن بر کل سرزمین این کشور انجام شود و در پی آن با معرفی رسمی تروریستی بودن نیروهای واکنش سریع و قطع کامل حمایت‌های مالی و تسلیحاتی برخی بازیگران از این گروه، به ارتش سودان برای پیشروی در مناطق تحت تصرف و شکست نیروهای واکنش سریع و تحقق حاکمیت بر کل مناطق سودان کمک شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه ریشه بحران کنونی را باید در جدایی و استقلال سودان جنوبی از سودان در سال 2011 جست‌وجو کرد، گفت: دولت عمر البشیر در سودان از زمانی که سودان جنوبی جدا شد و به استقلال رسید، بسیاری از منابع اقتصادی به‌ویژه درآمدهای نفتی خود را به‌نفع بخش جنوبی از دست داد و اقتصاد آن هر روز ضعیف‌تر و وابسته‌تر به کشورهای دیگر شد و این روند تزلزل و تضعیف هم سرانجام به سقوط دولت منتهی شد و زمینه بحران امروز با چاشنی پررنگ دخالت‌های خارجی فراهم شد.
میرزایی‌تبار ادادمه داد: رخدادهای کنونی در سودان به‌سمتی پیش می‌رود که بحث تقسیم مجدد و تجزیه این کشور مطرح است و این خبر خوبی برای مردم سودان نیست و البته خوشایند بازیگران خارجی است که منافع سیاست خارجی و کد ژئوپولیتیکی خود را در چارچوب بی‌ثباتی و تجزیه سودان تعریف کرده‌اند.
وی گفت: کشوری که از سال 2019 و با سقوط دولت عمر البشیر قرار بود به دوران تحولی جدید با چشم‌اندازی امیدوارکننده و باثبات سیاسی و پیشرفت با حمایت‌های خارجی وارد شود، تاکنون نه‌تنها نتوانسته است حداقل‌های شرایط ثبات و امنیت را فراهم کند بلکه آینده ملت سودان را هم با چشم‌اندازی مبهم و حتی تیره‌وتار مواجه شده است.
این تحلیل‌گر مسائل آفریقا با اشاره به اینکه در جنگ‌ها و بحران‌هایی که اتفاق می‌افتد، معمولاً روزنه‌ای تحت عنوان دیپلماسی همیشه باز است و کشورهای میانجیگر تلاش می‌کنند از این مسیر، بحران را حل کنند، تأکید کرد: با توجه به روند چند ماه اخیر تحولات جنگ در سودان که با پیشروی‌های موفقیت‌آمیز دولت و ارتش این کشور و در دست گرفتن حاکمیت بخش‌های مهمی از خاک سودان از جمله خارطوم (پایتخت) و آزاد کردن آنها از سیطره نیروهای واکنش سریع همراه بود، در زمان حاضر این روند با سقوط شهر فاشر تا حد زیادی متوقف شده و این مسئله نیروهای واکنش سریع را در شرایطی قرار داده است که هم ممکن است آنها را ترغیب به ادامه پیشروی و تلاش برای تصرف مناطق دیگر کند و هم اینکه در مذاکرات احتمالی برای حل بحران، جایگاه خود را برای گرفتن امتیازها به‌ویژه امتیازهای سرزمینی و حاکمیتی، تقویت‌شده ببینند.
میرزایی‌تبار با مهم خواندن تلاش‌های بین‌المللی به‌ویژه تلاش‌ها از طریق سازمان ملل متحد و شورای امنیت برای مدیریت بحران و تحقق فرآیند آتش‌بس در شرایط کنونی، اظهار داشت: با وجود انتشار اخباری مبنی بر تلاش‌های میانجیگرانه برخی بازیگران حامی نیروهای واکنش سریع، اقدامات این کشورها شفاف و صادقانه نیست و حرف و عمل آنها سازگاری ندارد و انتظار این است که سازمان ملل متحد، شورای امنیت این سازمان و همچنین نهادهای منطقه‌ای آفریقایی و در رأس آنها اتحادیه آفریقا به‌صورت کاملاً جدی و عملیاتی برای توقف بحران سودان و حتی حل آن ورود و تصمیمات جدی اتخاذ کنند تا بیش از این، جهان شاهد وقوع انواع جنایات جنگی و کشتار شهروندان بی‌گناه سودان نباشد.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات آفریقای دانشگاه تربیت مدرس گفت: بعید است میانجیگری‌ها در بحران کنونی سودان منجر به تحقق سودان واحد و قرارگیری همه نیروهای معارض تحت یک پرچم ملی شود و آتش‌بس در نهایت می‌تواند تداوم جنایات علیه غیرنظامیان را متوقف کند.
وی افزود: تا زمانی که دخالت بیگانگان در بحران کنونی سودان متوقف نشود و حمایت از نیروهای واکنش سریع پایان نپذیرد، جنگ داخلی این کشور همچنان ادامه خواهد داشت و تداوم این شرایط نیز روند احتمالی تحقق آتش‌بس را می‌تواند به مقدمه‌ای برای امتیازگیری سرزمینی از طرف نیروهای واکنش سریع تبدیل کند.
میرزایی‌تبار با توجه به خبر تشکیل دولت موازی در مناطق تحت سیطره نیروهای واکنش سریع در ماه‌های گذشته گفت: هرچند این دولت از سوی مجامع بین‌المللی و کشورهای جهان به‌رسمیت شناخته نشده است اما این احتمال وجود دارد که در ماه‌های آینده تلاش‌ها برای پیگیری این موضوع به‌عنوان یک راه‌حل بحران تقویت شود.
این کارشناس تحولات سودان در پاسخ به این پرسش؛ «آیا احتمال دارد که دولت سودان و نیروهای واکنش سریع درباره تقسیم قدرت به توافق برسند تا وحدت سرزمینی و حاکمیت ملی این کشور محقق شود؟» گفت: فکر نمی‌کنم در شرایط کنونی و در آینده شاهد وحدت سرزمینی و تحقق حاکمیت ملی یکپارچه در سودان باشیم و اگر این موضوع قرار بر تحقق بود باید پس از سقوط دولت عمر البشیر و تشکیل شورای حاکمیت انتقالی سودان در یک روند انتقالی مسالمت‌آمیز و در یک فرآیند دموکراتیک با برگزاری انتخابات انجام می‌شد که با شکست مواجه شد.
عضو هیئت علمی مرکز مطالعات آفریقای دانشگاه تربیت مدرس در پاسخ به این سؤال؛ «در صورت تداوم تسلط نیروهای واکنش سریع بر بخش غربی و به‌ویژه جنوب غرب سودان و اجماع احتمالی بین‌المللی برای خودمختاری این منطقه، آیا این بخش خودمختار تحت حاکمیت دولت مرکزی سودان خواهد بود؟» گفت: شواهد و روند تحولات چند سال گذشته سودان نشان داده است که نیروهای واکنش سریع تمایلی به قرار گرفتن تحت حاکمیت دولت سودان ندارند و با توجه به وجود اهداف و همچنین منافع اقتصادی و منابع طبیعی و معدنی از جمله طلا در مناطق تحت کنترل خود، تشکیل دولت و کشور مستقل و حداقل تحقق مدلی مانند وضعیت سومالی‌لند و پانت‌لند در سومالی را پیگیری خواهند کرد.
وی اضافه کرد: البته به‌نظر می‌رسد که این موارد در آینده نزدیک محقق نخواهد شد و احتمال قوی وجود دارد که وضعیتی مانند شرایط کنونی لیبی بر سودان نیز حاکم شود، یعنی نظام دودولتی که یکی توسط جامعه بین‌الملل به‌رسمیت شناخته می‌شود و دیگری فاقد رسمیت خواهد بود.
انتهای پیام/+
