کاهش وابستگی صنعت نفت با بومی‌سازی تجهیزات
سید محمد قیصری – ایده روز – صنعت نفت یکی از موفق‌ترین وزارت صنایع در دولت سیزدهم بود که شاهد کاهش وابستگی تجهیزات در این دولت بودیم.
تحریم‌های غرب صنعت نفت، صدمات بزرگی ایجاد کرده و ایران را در بسیاری از بخش‌ها با معضلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده است. با شدت گرفتن تحریم‌ها در سال‌های اخیر، ایران تلاش کرد تا با تکیه بر دانش و فناوری داخلی، بخشی از صدمات تحریم را با تولید و بومی‌سازی فناوری داخلی جبران کند. بدین ترتیب شمار زیادی از تجهیزات صنایع نفتی، پالایشی و پتروپالایشی در مسیر همکاری موثر وزارت نفت و شرکت‌های دانش‌بنیان همسو با برنامه تولید بار اول بومی‌سازی شدند.
با تکیه و اعتماد دولت به دانش و فناوری داخلی، ایران توانست در حوزه تجهیزات مورد نیاز صنعت انتقال نفت تا حد بسیار بالایی به خودکفایی برسد و از دانش و فناوری کشورهای غربی که دسترسی به آن‌ها برای ایران امکان‌پذیر نبود، بی‌نیاز شود.
فعالیت و رشد دانش و فناوری در شرکت‌های دانش‌بنیان تا جایی بالا بود که آمارها نشان می‌دهند که دولت سیزدهم توانست بخش عمده‌ای از تجهیزات مورد نیاز صنعت انتقال نفت را بومی‌سازی کند که این رقم بالا نشان از جدیت دولت و اعتماد به دانش داخلی است که نتیجه رضایت‌بخشی را به همراه داشته است، به گونه‌ای که این اتفاق نه تنها می‌تواند کشور را در حوزه‌ی تجهیزات صنعت انتقال نفت بی‌نیاز کند بلکه با صادر کردن این تجهیزات می‌تواند برای کشور ارزآوری داشته باشد.
در این زمینه، «حسین حسین‌زاده» نماینده مجلس با تاکید بر لزوم توجه به موضوع تولید در بخش‌های مختلف صنعت کشور اظهار داشت: حمایت از فعالان عرصه بومی‌سازی و تولید کالاهای بار اول از گام‌های مهم در مسیر توجه به ساخت داخل و صرفه‌جویی ارزی است که حتی می‌توانیم در حوزه صادرات خدمات فنی و فناوری هم پیشگام باشیم.
وی بیان‌داشت: اکنون شاهد همکاری سازنده وزارت نفت و شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه بومی‌سازی شمار زیادی از تجهیزات صنایع نفتی، پالایشی و پتروپالایشی همسو با برنامه راهبردی تولید بار اول هستیم، به‌طوری که در حوزه پالایشگاهی و فرآوری نفت و برداشت از مخازن نفتی شرکت‌های توانمندی پای کار آمده‌اند و قراردادهای مؤثری امضا شده است.
برپایه این گزارش، در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم که وزارت نفت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در زمینه بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌های گلوگاهی صنعت نفت توافقنامه همکاری امضا کردند. موضوع اصلی این توافقنامه که از سوی «جواد اوجی» وزیر نفت و «روح‌الله دهقانی فیروزآبادی» معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری امضا شد، بومی‌سازی و ساخت تجهیزات گلوگاهی مورد نیاز صنعت نفت است که برای چهار سال تداوم دارد.
در قالب این توافق طرح‌هایی از جمله بومی‌سازی دکلهای حفاری آبهای کم‌عمق، بومی‌سازی و توسعه فناوری مایع‌سازی گاز طبیعی مقیاس‌کوچک و متوسط (Mini-LNG)، بومی‌سازی ساخت Coil Tubing، با اولویت ساخت پنج مورد، بومی‌سازی فناوری لوله‌های مغزی سیار (CRA)، بومی‌سازی ساخت تجهیزات حفاری جهتدار با اولویت ساخت سه تجهیز، بومی‌سازی ساخت پمپ Cryogenic با اولویت ساخت سه عدد و بومی‌سازی ساخت تجهیز ZLD با اولویت ساخت دو عدد اجرا می‌شود.
بومی‌سازی بخش عمده‌ای از تجهیزات مورد نیاز صنعت انتقال نفت در دولت سیزدهم، توانست علاوه بر جلوگیری از خروج ارز از کشور، وابستگی به سایر کشورها آن هم در حوزه استراتژیکی همچون نفت را کاهش دهد. از سوی دیگر، این اتفاق سطح دانش فنی و تخصصی کشور را به گونه‌ای بالا برد که ایران می‌تواند با برنامه‌ریزی برای صادرات این تجهیزات نیز ارزآوری داشته باشد و جایگاه کشور را از
نظر دانش فنی در جهان بالا ببرد.
