ضرورت حمایت هدفمند از بورس در سایه ماشه | نزول ادامه دار شاخص
به گزارش همشهری آنلاین، نزول بورس بعد از فعال سازی مکانیزم ماشه از سوی شورای امنیت بیشتر شده است به طوری که امروز یکشنبه شاخص کل بورس تهران بیشتر از ۳۸ هزار واحد کاهش یافت. شاخص هم‌وزن نیز با کاهش ۷۹۴۱ واحد در سطح ۷۷۳ هزار و ۸۶۳ واحد ایستاد. در این روز تنها ۴۱ نماد مثبت بودند و ۲۸۸ نماد با افت قیمت بسته شدند.
تعداد خریداران حقیقی نیز به ۳۴ هزار نفر محدود شد؛ آماری که نشان می‌دهد اعتماد عمومی به بازار به‌شدت تضعیف شده است. نمادهای فارس، پارسیان و فولاد بیشترین اثر منفی را بر شاخص گذاشتند و خودرو، وبملت و خساپا در صدر نمادهای پرتراکنش قرار گرفتند.
روان‌شناسی بازار تحت سایه ماشه
بسیاری از تحلیلگران معتقدند ریزش اخیر بورس بیش از آنکه ریشه در عوامل بنیادی داشته باشد، ناشی از تأثیرات روانی و انتظارات منفی سرمایه‌گذاران از فعال شدن مکانیزم ماشه است.
گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز این موضوع را تأیید می‌کند. در این گزارش آمده است فعال‌سازی سازوکار ماشه بیش از آنکه آثار اقتصادی تازه‌ای بر ایران تحمیل کند، تبعات سیاسی و روانی دارد. اقتصاد ایران هم‌اکنون تحت شدیدترین تحریم‌های آمریکا قرار دارد و بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت سطح جدیدی از فشار ایجاد نمی‌کند.
این مرکز پژوهشی تأکید کرده است که تحریم‌های شورای امنیت ماهیتی محدود و هدفمند در حوزه‌های اشاعه فناوری‌های حساس دارند، در حالی که تحریم‌های ثانویه آمریکا تقریباً تمام اقتصاد ایران از جمله صادرات نفت، مبادلات بانکی و دسترسی به بازارهای جهانی را هدف قرار داده است. بنابراین، اثر واقعی ماشه بر اقتصاد ایران ناچیز است، اما «سایه روانی» آن می‌تواند بازارهای مالی از جمله بورس را متلاطم کند.
ضرورت حمایت هدفمند از بورس
در شرایط فعلی، کارشناسان و نمایندگان مجلس بر لزوم حمایت پایدار و غیرشعاری از بازار سرمایه تأکید می‌کنند.
مصطفی پوردهقان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در این باره می گوید: اگر دولت واقعاً به اصلاحات اقتصادی اعتقاد دارد، باید سرمایه‌ها را از بازارهای غیرمولد مانند دلار و طلا به سمت بازار سرمایه هدایت کند. حمایت واقعی از بورس زمانی محقق می‌شود که سیاست‌های متناقض و تصمیمات غیرکارشناسی کنار گذاشته شوند.
او تأکید می کند: بازار سرمایه می‌تواند موتور محرک تولید باشد، اما به شرطی که دولت با اقدامات ناپایدار، اعتماد عمومی را خدشه‌دار نکند.
جعفر قادری، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز هشدار می دهد: بازار سرمایه به‌عنوان یک شاخص حساس، اولین واکنش‌ها را به تحولات سیاسی نشان می‌دهد. خروج نقدینگی از بورس فقط به معنای افت شاخص‌ها نیست، بلکه می‌تواند سرمایه‌ها را به سمت بازارهای غیرمولد سوق دهد. بنابراین، حمایت از بورس باید هدفمند، تخصصی و پایدار باشد، نه مقطعی و احساسی.
قادری می افزاید: دولت باید سازوکارهای اعتمادساز طراحی کند تا سرمایه‌گذاران مطمئن باشند که بازار سرمایه محل امن و قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاری است.
نگاه تحلیلی؛ چگونه می‌توان بورس را از سراشیبی خارج کرد؟
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود سه سناریو برای آینده مطرح کرده است:
۱. همراهی اروپا با آمریکا در فعال‌سازی ماشه: فشار سیاسی افزایش می‌یابد، اما اثر اقتصادی تازه‌ای به ایران تحمیل نمی‌شود.
۲. مخالفت چین و روسیه: قطعنامه‌ها عملاً بی‌اثر خواهند شد.
۳. ترکیب فشار سیاسی و فرصت‌های منطقه‌ای: ایران می‌تواند با تعمیق همکاری‌های اقتصادی با شرق بخشی از فشارها را مدیریت کند.
کارشناسان اقتصادی نیز چند راهکار فوری برای تقویت بازار سرمایه پیشنهاد کرده‌اند. به زعم آنها باید از تصمیمات لحظه‌ای و متناقض که به اعتماد عمومی آسیب می‌زند پرهیز کرد. همچنین از طریق مشوق‌های مالیاتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و محدودکردن جذابیت بازارهای غیرمولد، نقدینگی را به بورس هدایت کرد.
به باور کارشناسان حمایت غیرمستقیم دولت از بورس نه با تزریق دستوری پول، بلکه با ایجاد بسترهای شفافیت، گزارشگری مالی و کاهش ریسک‌های سیاسی باید انجام شود. در عین حال با شفاف‌سازی درباره ماهیت ماشه و تأثیر محدود آن باید انتظارات مدیریت شود و از جو روانی منفی آن کاسته شود.
