انتخابات تمام الکترونیک قابل اعتماد است؟ | همه آنچه باید درباره انتخابات 1405 بدانید
همشهری آنلاین – گروه سیاسی: انتخابات ۱۴۰۵ شوراهای اسلامی شهر تهران حائز دو ویژگی مهم است؛ یکی برگزاری «تمام الکترونیک» انتخابات و دیگری، رای‌گیری براساس نظام تناسبی. تلویزیون همشهری درباره این دو ویژگی اساسی با حبیب‌الله خجسته‌پور، دبیر ستاد انتخابات تهران به گفت‌وگو نشسته است که در ادامه می‌خوانید.
یکی از نکات مهم درباره فرایند برگزاری انتخابات ۱۴۰۵، برگزاری «تمام‌الکترونیک» است. این فرایند دارای چه ویژگی‌هایی است؟
در جریان برگزاری انتخابات، از روزی که دستور آغاز فرایند انتخابات صادر می‌شود تا آخرین مرحله، یعنی جمع‌بندی و اعلام نتایج، ۲۵ فرایند وجود دارد. در انتخابات گذشته معمولا ۲۳ فرایند به‌صورت الکترونیک انجام می‌شد و تنها «نوشتن رای» و «شمارش آرا» الکترونیک نبود. در انتخابات «تمام الکترونیک» این دو فرایند نیز به‌صورت الکترونیک انجام خواهد شد.
این فرایند در انتخابات گذشته مجلس نیز اجرایی شد؟
در انتخابات گذشته مجلس شورای‌اسلامی، تنها دور دوم رای‌گیری به‌صورت «تمام الکترونیک» انجام شد.
فرایندهای روز رای‌گیری در جریان برگزاری انتخابات تمام الکترونیک چگونه خواهد بود؟
فرایند اینگونه است که ابتدا فردی که برای رای دادن در شعبه اخذ رای حضور می‌یابد، با استفاده از دستگاه احراز هویت، مورد تایید قرار می‌گیرد. این براساس شماره ملی کار می‌کند و کافی است مدرکی درباره کد ملی ارائه شود و هریک از این ۵ مدرک، شامل شناسنامه، کارت ملی، گواهینامه، گذرنامه و کارت پایان‌خدمت کفایت می‌کند. مهم ثبت کد ملی است. فرایند هم اینگونه خواهد بود که در مرحله اول همه اطلاعات موردنیاز ثبت احوال داخل دستگاه احرازهویت پیکربندی شده و به محض ارائه کدملی، مشخصات فرد در دسترس قرار می‌گیرد. یک کار آنلاین که دراین فرایند انجام می‌شود، مشخص شدن این موضوع است که فرد در شعبه دیگری رای نداده باشد.
این دستگاه به اینترنت متصل است؟
نه، این دستگاه از سیستم یو. اس. اس. دی استفاده می‌کند و تحت هیچ شرایطی دراین فرایند اینترنت یا اینترانت نقشی ندارد و مانند دستگاه‌های خودپرداز بانک عمل می‌کند. فقط دراین مرحله برای جلوگیری از رای تکراری از سیستم یو. اس. اس. دی استفاده می‌شود. پس از طی این مرحله در کمتر از یک دقیقه، کارت رای‌دهی سفید یکبارمصرف برای رای دادن شارژ می‌شود که رای‌دهنده در کنار دستگاه ثبت رای قرار می‌دهد و کد کاندیداها یا فهرست وارد می‌شود، اما مانند تعرفه نیست و تنها باید کد وارد شود. تعبیه سیستم بارکدخوان نیز دراین مرحله در دست بررسی است که فرایند رای دادن را تسریع می‌کند.
این فرایند برای افراد مسن‌تر سخت نیست؟
در اینجا تنها تمهید، حضور فرد مورد اعتماد رای‌دهنده است که کار ثبت کدها را برای رای‌دهنده انجام دهد.
در هر شعبه رای‌گیری قرار است چند دستگاه الکترونیک تعبیه شود؟
در هر شعبه درنهایت ۱۰ تا ۱۵ دستگاه تعبیه می‌شود و تراکم جمعیت هم به‌وجود نخواهد آمد، چراکه براساس سیستمی که توضیح دادم، فرایند رای‌گیری به سرعت انجام می‌شود و شاهد تراکم جمعیت نخواهیم بود. با توجه به آمارهای شعب، به تناسب دستگاه‌های موردنیاز تعبیه خواهد شد.
دستگاه رای‌دهی چگونه عمل می‌کند؟
این دستگاه به هیچ شبکه‌ای متصل نیست. ازسوی دیگر کارت رای‌دهی مختص یک نفر است و پس از رای دادن، برای نفر بعدی دوباره شارژ می‌شود. در واقع محاسبه تعداد رای‌دهندگان براساس کدهای ملی خواهد بود. پس از پایان رای‌گیری، اطلاعات دو دستگاه تجمیع و میزان آرا در لحظه محاسبه خواهد شد. براساس سیستم طراحی شده، اطلاعات به دست آمده برای فرمانداری، استانداری و وزارت کشور نیز ارسال خواهد شد.
با توجه به این فرایند، نتایج در چه بازه زمانی پس از پایان مهلت رای‌گیری مشخص خواهد شد؟
چنانچه در مرحله نهایی جمع‌بندی نتایج، مشکل فنی خاصی به‌وجود نیاید، جمع‌بندی در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام خواهد شد.
چرا انتخابات سال ۱۴۰۵ تنها قرار است در شهر تهران به‌صورت تناسبی برگزار شود؟
انتخابات تناسبی سال آینده در تهران، ری و تجریش به‌صورت تناسبی برگزار خواهد شد. قانون‌گذار تعیین کرده است که دراین مرحله به‌صورت آزمایشی فقط دراین حوزه انتخابات براساس نظام «تناسبی» برگزار شود و در صورت تایید، دوره هشتم انتخابات شوراها در شهرهای با جمعیت بالای ۵۰۰ هزارنفر، این سیستم انتخابات اجرایی خواهد شد.
آماری از تعداد شهرهای با چنین جمعیتی دارید؟
با توجه به اینکه حوزه مسئولیت من، تهران است، آمار دقیقی دراین زمینه ندارم، اما فکر می‌کنم حدود ۳۰ شهر کشور دارای چنین ویژگی‌ای هستند.
محاسبات ریاضی انتخابات تناسبی، چگونه انجام خواهد شد؟
همه این محاسبات اعداد و اعشارها ازسوی دستگاه‌های رایانه‌ای انجام می‌شود. در جلسه‌ای که اخیرا دراین زمینه برگزار شد، بناست متناسب با این قانون، برنامه‌نویسان، برنامه تخصصی مورد نیاز را طراحی کنند. نکته مهم این است که همه اطلاعات شعب در سرور مرکزی تجمیع می‌شود و آنجا براساس این قانون، محاسبات پیاده‌سازی خواهد شد. در واقع پردازش اطلاعات در کمتر از یک دقیقه انجام خواهد شد.
درباره نحوه حضور احزاب و چهره‌های مستقل در فرایند انتخابات تناسبی چه تمهیدهایی درنظر گرفته شده‌است؟
پس از ثبت‌نام داوطلبان و بررسی صلاحیت‌ها، نامزدها یا می‌توانند داخل فهرست قرار گیرند یا به‌صورت افرادی شرکت کنند. ازسوی دیگر کسی نمی‌تواند در دو فهرست حضور داشته باشد. ازسوی دیگر با توجه به اینکه کاندیداهای مستقل به‌صورت یک فهرست درنظر گرفته می‌شوند، بنابراین کاندیدایی نمی‌تواند همزمان در دو فهرست حضور داشته باشد. احزاب یا می‌توانند یک فهرست بدهند تا جبهه‌ای تشکیل دهند و در قالب آن فهرست ارائه کنند. تعداد اعضای هر فهرست نیز از دوسوم کرسی‌ها نباید کمتر باشد. به عنوان مثال در تهران هیچ فهرستی نباید کمتر از ۱۴ کاندیدا داشته باشد. در صورت انصراف برخی کاندیداها از یک فهرست، آن فهرست تا ۸ روز قبل از آغاز تبلیغات باید تکمیل شود و پس از این بازه زمانی، انصراف هم پذیرفته نمی‌شود. اگر کاندیدایی از فهرستی انصراف داد، دیگر نمی‌تواند در فهرست دیگری حضور داشته باشد و باید تنها در فهرست منفردین حضور داشته باشد.
در پایان چه نکته‌ها و توصیه‌های دیگری درباره انتخابات پیش رو دارید؟
یکی از اضلاع مهم انتخابات تناسبی، احزاب هستند و نقش مهمی دارند. احزاب ملی و احزاب استانی تهران دراین دوره می‌توانند فهرست دهند. از دبیران‌کل احزاب انتظار می‌رود با توجه به قانون کنونی، آمادگی‌های لازم را کسب کنند. به مستقل‌ها نیز توصیه می‌شود در چارچوب فهرست‌ها در انتخابات حضور یابند. نکته دیگر این است که مردم به انتخابات تمام الکترویک، اطمینان کامل داشته باشند، چراکه سلامت کامل فرایند انتخابات تضمین شده بوده و از حدود ۲۰ سال قبل، بسترسازی لازم دراین زمینه انجام شده‌است. نکته دیگر این است که دبیرکل حزب یا بالاترین مقام جبهه تشکیل شده، تا ۸ روز قبل از آغاز تبلیغات، باید فهرست خود را ارائه دهند.
