سید محمد قیصری – ایده روز – تغییر نامعادله اقتصاد ایران از چند دهه فروش منابع نفتی به سمت منابع پایدار مالیاتی یکی از دستاوردهای مهم دولت شهید رییسی بود؛ به طوری که سهم مالیات از منابع عمومی و هزینه‌های جاری که در دهه ۹۰ حدود ۳۶ درصد بود هم‌اکنون به ۵۲ درصد افزایش یافته است.
تا قبل از روی کار آمدن دولت آیت‌الله رییسی اقتصاد ایران بر پایه نفت استوار بود و وابستگی به نفت به عنوان منبعی ناپایدار کشور را دچار چالش می‌کرد. بخصوص با نوسانات قیمت نفت و تشدید تحریم‌های نفتی این معضل بیشتر خود را نشان می‌داد.
برخی کارشناسان، فروش نفت، گاز و محصولات معدنی خام را به مثابه فروش اعضای بدن انسان برای گذران زندگی تشبیه می‌کنند که ارزش افزوده‌ای ندارد؛ رویه‌ای که شاید حدود ۱۱۰ سال از زمان اکتشاف نفت در ایران به یک سیاست قالب تبدیل شده بود. این در حالی است که نفت و گاز ثروت خدادادی محسوب می‌شود که نسل‌های آینده نیز باید از آن سهم ببرند.
اگرچه در سه چهار دهه اخیر همواره موضوع نفت زدایی از اقتصاد ایران مطرح شده اما در دهه ۹۰ شمسی حدود ۶۴ درصد منابع عمومی و هزینه‌های جاری از طریق منابع نفتی و سایر منابع تامین شده و تنها ۳۶ درصد از طریق مالیات بوده است. اما در دولت سیزدهم ۴۸ درصد درآمدها از طریق نفت و ۵۲ درصد از طریق مالیات تامین شد.
دولت سیزدهم از مرداد ۱۴۰۰ که بر سر کار آمد تلاش کرد در شرایط تحریم‌ها وابستگی کشور را از صادرات نفت و گاز کاهش دهد. یکی از بهترین راهکارها برای اجرای این هدف، سوق یافتن سیاست‌ها و برنامه‌ها به سمت درآمدهای مالیاتی است.
راه‌اندازی سامانه مودیان و پایانه‌های فروشگاهی به عنوان یک برنامه معطل مانده، حذف فساد و رشوه با محاسبه هوشمند مالیات، تمرکز مالیاتی بر دانه درشت‌ها، اعطای معافیت مالیاتی به مودیان خرد و اصناف، شفافیت در محاسبه و جلوگیری از فرارهای مالیاتی از مهمترین اقداماتی بود که در طول دولت آیت‌الله شهید رییسی انجام شد.
طی یک دهه اخیر سهم مالیات از بودجه حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بود و با یک روند کاهشی در سال ۱۴۰۰ به ۲۵ درصد رسیده بود. به دنبال اجرای برنامه‌های دولت سیزدهم از سال ۱۴۰۱ به بعد سهم درآمدهای مالیاتی از کل منابع بودجه افزایش یافت. به طوری که سال ۱۴۰۱ به به بالای ۴۰ درصد و در حال حاضر به بیش از ۵۰ درصد رسیده است.
اجرای مالیات خانه‌های خالی، خانه‌ها و خودروهای لوکس، جلوگیری از فرار مالیاتی برخی طلافروشی‌ها، مالیات بر عایدی سرمایه و اعمال مالیات بر
بسیاری از بخش‌های غیرمولد از اقداماتی بود که در دولت آیت الله رییسی به طور جدی پیگیری شد.
یکی از کارهایی که در سال جاری با هدف کمک به اقشار پایین جامعه انجام شد رشد مالیات بر ارزش افزوده از ۹ به ۱۰ درصد بود که صرف متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، مستمری‌بگیران و نیروهای مسلح شد.
