جنگل‌های هیرکانی در محاصره آتش بی‌تدبیری/ چرا آتش‌سوزی الیت بحرانی شد؟
به گزارش خبرگزاری تسنیم از الیت، شب داغ الیت، شب نفس‌زدن پنجره‌های جنگل بود؛ شبی که درختان پیر هیرکانی با قدمت‌های چند صد و هزار ساله زیر هجوم باد گرم و شعله‌های سرکش می‌لرزیدند و دود خاکستری بر سر روستا افتاده بود. هنوز صدای روتور بالگردهایی که ساعت‌ها روی آسمان منطقه چرخیدند، در گوش مردم می‌پیچد. 520 نیروی انسانی، از امدادگران هلال‌احمر تا بسیج مردمی، منابع طبیعی، محیط‌بانان و اهالی روستا شانه‌به‌شانه هم جنگیدند تا دو جبهه‌ی آتش بالاخره آرام بگیرد.
اما این مهار قهرمانانه یک روی دیگر هم داشت: مازندران در نخستین ساعات حادثه «بی‌سلاح» بود؛ زیرا همچنان پایگاه هوایی اطفای حریق ندارد و بخش مهمی از زمان طلایی مقابله با آتش صرف انتقال بالگرد و تجهیزات از استان‌های دیگر شد.
آغازی که دیر شروع شد؛ مازندران بدون بالگردِ آماده
اولین دقایق پس از اعلام آتش‌سوزی در الیت، مهم‌ترین زمان برای محاصره شعله‌ها است. اما نبود بالگردهای مستقر باعث می‌شود نیروهای محلی تنها بتوانند با ابزارهای ابتدایی مثل دمنده، آتش‌کُش و بیل به دل کوه بزنند.
یک امدادگر که از ساعت 5 صبح تا نیمه‌شب در منطقه بود، می‌گوید: ما فقط صدای آتش رو می‌شنیدیم، ولی وسیله‌ای برای زدن ضربه نداشتیم. بالگردها رسیدند اما زبانه آتش پراکنده شده بود.
بحران در دو جبهه؛ وقتی باد تصمیم می‌گیرد؛ شعله‌ها با تغییر جهت باد، از شیب به دشت پیچیدند. نیروهای زمینی مجبور بودند روی شیب‌های 60 درجه کار کنند، با کمبود آب و تجهیزات سبک به دلیل صعب العبور بودن منطقه روبه‌رو شدند.
یکی از اهالی الیت که همراه گروه‌های امدادی کار می‌کرد، روایتش چنین است: از چشمه‌ها هم نمی‌شد آب برداشت کرد. مجبور بودیم با چوب خیس یا خاک آتش رو خفه کنیم. هر وجب جنگل داره ازت کمک می‌خواد.
ورود توان هوایی؛ نفس تازه‌ای ایجاد کرد
حضور 8 بالگرد و دو هواپیمای تخصصی نقطه‌ی عطف عملیات بود. تصاویر آب‌ریزی پیاپی روی تاج درختان نشان داد که نقش نیروی هوایی در این رویداد چقدر حیاتی است.اما مشکل اینجاست که این تجهیزات متعلق به مازندران نیست و ورودشان وابسته به هماهنگی‌های ملی، فاصله‌های پروازی و زمان آماده‌سازی است.
یک کارشناس مدیریت بحران در منطقه به تسنیم می‌گوید: استانی که 98 درصدش جنگل و کوه و شیبه، نمی‌تونه هر بار منتظر رسیدن بالگرد بمونه.
کمبود پایگاه هوایی اطفای حریق؛ زخمی که هر سال تکرار می‌شود
فقدان پایگاه هوایی سال‌هاست به عنوان گره اصلی مدیریت آتش در مازندران شناخته می‌شود. بسیاری از مسئولان د ادوار گذشته این مسئله را مطرح کرده‌اند. در بسیاری از آتش‌سوزی‌های گذشته نیز تأخیر چندساعته در رسیدن تجهیزات هوایی، به افزایش خسارت و گسترش شعله‌ها منجر شده بود.
استاندار مازندران اعلام کرده که این مطالبه را با رئیس‌جمهور مطرح می‌کند؛ با این حال کارشناسان تأکید می‌کنند که مطالبه باید رسانه‌ای و دائمی شود، زیرا عرصه‌های جنگلی در مازندران فقط یک فصل بحرانی ندارند، هر روز احتمال آغاز فاجعه وجود دارد.
جنگ ناهموار؛ وقتی جغرافیای الیت علیه نیروها بود
دامنه‌های الیت شبیه «دیوار» است و همین امر عملیات را دشوارتر می‌کند. انتقال آب، رساندن نیروها، کنترل آتش از کنار صخره‌ها و حرکت شبانه در تاریکی همه کار را به نبرد تبدیل کرده است.
یکی از نیروهای بسیج مردمی که ساعت‌ها در کوه بود می‌گوید: «آتش که بخواد بدود، از شیب بالا می‌ره؛ ما باید با جان و دل دنبال کنیم. ارتفاعات الیت زیادن.
مردم؛ یگان نادیده اما اصلی میدان
حضور اهالی الیت که خانه‌هایشان در چند کیلومتری آتش قرار داشت، نقطه امید بود. آنها بدون انتظار دستور، با گالن آب، بیل، پتوی خیس و چراغ‌قوه وارد جنگل شدند.
یک زن میانسال از اهالی روستا که برای کمک آمده بود، روایتش ساده اما دردناک است ویدئوی او در فضای مجازی وایرال شده است: «جنگل برای ما اهمیت داره. ما جنگل بکری داشتیم. نمی‌تونیم بایستیم و سوختنش رو نگاه کنیم.
چرا الیت بحرانی شد؟
در تحلیل حادثه چهار عامل اصلی در تشدید بحران مشخص است: فاصله زمانی تا رسیدن تجهیزات هوایی به‌دلیل نبود پایگاه اطفای حریق در استان عاملی بود که باید در جهت رفع آن کوشید.
باد گرم و تغییر جهت‌های ناگهانی که عملیات زمینی را چندپاره کرد سبب می‌شد اطفا با سختی پیش برود.شیب بسیار تند منطقه و سخت‌گذر بودن مسیرهای دسترسی نیز مزید بر علت شد.کمبود تجهیزات انفرادی و سامانه‌های پایش سریع مثل پهپادهای حرارتی و حسگرهای رصد دود در منطقه سبب شد کندی مهار آتش محسوس شود.
این ضعف‌ها نشان می‌دهد که مدیریت پیش‌گیرانه در جنگل‌های مازندران باید در سطح «عملیاتی» قرار گیرد اما هنوز بیشتر در حالت «واکنشی» است.
مهار آتش در دو جبهه از جنگل‌های الیت ادامه دارد
استاندار مازندران در گفتگو با رسانه‌ها و تلویزیون گفته است: آتش جنگل‌های الیت با حضور 8 بالگرد، دو هواپیمای تخصصی و 520 نیروی انسانی در دو جبهه مهار شده است.
مهدی یونسی استاندار مازندران با بیان اینکه آتش جنگل الیت از شامگاه 24 آبان آغاز شده بود، اظهار داشت: بعد از اطلاع از وقوع آتش گروه‌ها برای اطفای حریق به منطقه اعزام شده بودند و آتش تا حدودی مهار شده بود، اما وزش باد شدید و وجود برگ‌های خشک در جنگل سبب شعله ور شدن آتش شد.
وی افزود: بعد از شعله ور شدن دوباره آتش تعداد گروه‌های اطفای حریق به 40 گروه افزایش یافت و اکنون 520 نفر که نیروی تخصصی در منطقه برای اطفای حریق حضور دارند و نیروهای متخصص مهار آتش از سازمان آتش نشانی تهران و البرز نیز به منطقه اعزام شدند.
وی با قدردانی از تلاش شبانه روزی اهالی منطقه و فعالان محیط زیستی برای مهار آتش تاکید کرد: منطقه آتش سوزی به چهار جبهه تقسیم شد که سمت شرق و شمال تاکنون مهار شده است و تلاش برای مهار سایر کانون‌های درگیر ادامه دارد.
استاندار مازندران بیان کرد: منطقه‌ای که دچار حریق شده است بسیار صعب العبور است. 20 تا 30 فقره آتش سوزی سالانه در مازندران اتفاق می‌افتد اما هیچکدام از این حوادث شبیه آتش سوزی در منطقه الیت نبودند.
یونسی ادامه داد: برای مهار آتش جنگل الیت از تیم‌های متخصص صخره نوردی کمک گرفته شد و این گروه‌ها همچنان در منطقه حضور دارند.
به گفته او، با بکارگیری 8 فروند بالگرد دو فروند هواپیمای ایلوشین نیز 8 مرتبه آب مخازن 40 تنی خود را بر روی کانون‌های آتش تخلیه کرده که موفقیت آمیز بود.
راه اندازی پایگاه اطفای حریق منابع طبیعی پیگیری می‌شود
استاندار مازندران با اشاره به نبود پایگاه اطفای حریق در مراتع، اراضی و جنگل‌های مازندران گفت: تقویت پایش مناطق طبیعی، بکارگیری پهباد‌های حرارتی و استفاده از فناوری‌های نوین برای اطلاع سریع از آتش از جمله مباحثی است که با جدیت آن را دنبال خواهم کرد.
یونسی گفت: با توجه به تغییرات اقلیمی و تداوم خشکسالی بروز حوادث مشابه دور از انتظار نیست به همین دلیل تلاش خواهد شد با حمایت دولت پایگاه اطفای حریق منابع طبیعی و جنگل‌ها در مازندران راه اندازی شود.
او با بیان اینکه راه اندازی یک پایگاه اطفای حریق منابع طبیعی حدود 2 و نیم همت منابع مالی می‌خواهد، ادامه داد: با رئیس جمهور رایزنی خواهد کرد تا حداقل یک فروند هواپیمای تخصصی مهار آتش به مازندران اختصاص یابد.
مطالبه‌ای که باید بلند گفته شود
به گزارش تسنیم، آتش الیت مهار شد، اما این مهار پایان بحران نیست؛ بلکه اولین صفحه از پرونده‌ای بزرگ‌تر است.ساخت پایگاه دائمی هوایی اطفای حریق در مازندران باید به یک مطالبه رسانه‌ای، مردمی و تخصصی تبدیل شود. جنگل‌های هیرکانی میراث میلیون‌ساله‌اند؛ خاموش‌شدنشان نباید هر بار به شانس وزش باد یا رسیدن بالگرد از استانی دیگر بستگی داشته باشد.جنگ امروز الیت تنها یک هشدار بود. هشداری که می‌گوید برای حفاظت از جنگل، باید قبل از شعله‌ها آماده بود.
انتهای پیام/
