پردهبرداری از اسناد رسمی ایران در پایان جنگ جهانی اول
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، کتاب «بیان واقع» نوشته کاوه بیات از سوی انتشارات شیرازه منتشر شد. این کتاب به بررسی بیانیهها و گزارشهای وزارت امور خارجه در توصیف تحولات ایران در ماههای پایانی جنگ جهانی اول، از محرم تا ذیقعده ۱۳۳۶، میپردازد و تصویری دقیق از شرایط سیاسی و دیپلماتیک آن دوره ارائه میدهد.
مهمترین سند رسمی مرتبط با تحولات ایران در جنگ جهانی اول، کتاب سبز است. این کتاب شامل منتخبی از اسناد و گزارشهای مربوط به نقض بیطرفی ایران در مراحل نخست جنگ است که در همان دوره تدوین و منتشر شد. کتاب سبز به دلیل جامعیت و اهمیت تاریخیاش، مرجع اصلی پژوهشگران برای شناخت نحوه تعامل ایران با قدرتهای بزرگ و روندهای سیاسی داخلی در آن دوره محسوب میشود.
با این حال، مجموعهای از گزارشها و اسناد دیگر نیز از آن دوران برجای مانده است که کاربردی داخلی داشتهاند و تحت عنوان «متحد المآل» توسط وزارت خارجه برای اطلاع نمایندگیهای ایران در خارج از کشور ارسال میشدهاند. این اسناد اگرچه برای مخاطبان داخلی تدوین شده بودند، اما میتوان آنها را نیز در زمره اسناد رسمی ارزیابی کرد و نقش مهمی در تکمیل و فهم دقیقتر وقایع دارند.
«بیان واقع» تلاش میکند با گردآوری و تحلیل این اسناد، تصویر کاملتری از وضعیت ایران در ماههای پایانی جنگ جهانی اول ارائه کند. کتاب نشان میدهد که وزارت خارجه چگونه با جمعآوری اطلاعات از داخل کشور و نمایندگیهای خارجی، روندها و چالشهای سیاسی و نظامی را رصد میکرد و گزارشهای خود را برای تصمیمگیریهای کلان داخلی و خارجی به کار میبرد.
از نظر پژوهشی، این کتاب اهمیت دوگانه دارد: از یک سو به مخاطب امکان میدهد تحولات تاریخی و دیپلماتیک ایران را از منظر رسمی و مستند دنبال کند؛ از سوی دیگر، نشاندهنده روندهای جمعآوری اطلاعات، نگارش گزارش و نحوه ارتباط ایران با قدرتهای جهانی در شرایط جنگی است. انتشار چنین اسنادی نه تنها ارزش تاریخی دارد، بلکه درک دقیقتری از پیچیدگیهای سیاسی و دیپلماتیک ایران در سالهای جنگ جهانی اول فراهم میآورد و مطالعه آن میتواند به پژوهشگران و علاقهمندان تاریخ ایران کمک کند تا روابط خارجی و سیاست داخلی کشور را در بستر جهانی بهتر تحلیل کنند.
کتاب «بیان واقع» در اشاره به اهم تحولات ایران در فاصله محرم تا شعبان ۱۳۳۶ ه.ق، یک چنین مجموعهای است. این کتاب در ۱۹۹ صفحه و قیمت ۴۰۰ هزار تومان از سوی نشر شیرازه منتشر شد.
۲۵۹
