گسل در روابط ریاض- ابوظبی؛ نبرد خاموش متحدان دیروز در یمن

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری ایده روز، در ماه‌های پایانی سال 2025 یمن بار دیگر شاهد تنش شدید میان نیروهای طرفدار امارات و عربستان در جنوب و شرق این کشور بوده است. شورای انتقالی جنوب (STC) که حمایت امارات را پشت سر خود دارد، بخش‌های وسیعی از جنوب و شرق را تحت کنترل گرفته است، در حالی که شورای ریاستی تحت حمایت عربستان سعودی در عدن با بحران مشروعیت روبرو شده است. این تحولات می‌تواند ساختار قدرت در یمن و ثبات منطقه‌ای را به‌طور جدی تحت تاثیر قرار دهد.

 تقسیم سیاسی و نظامی یمن
یمن بیش از یک دهه است که گرفتار بحران و جنگ داخلی است. در وضعیت جاری، عملاً کشور به دو بخش عمده تقسیم شده است: بخش های تحت کنترل انصارالله که قدرت را در صنعا، پایتخت و بخش‌های شمالی در دست دارند و بخش دیگر جنوب و شرق کشور که به‌طور کلی تحت نفوذ نیروها و گروه‌هایی است که از سوی جریان موسوم به ائتلاف بین‌المللی پشتیبانی می‌شوند.

کشورهای غربی، دولت مستقر در عدن به ریاست رشاد العلیمی را  به رسمیت می‌شناسد، دولتی که از حمایت عربستان سعودی برخوردار است و تلاش دارد تا کنترل متحدین خود را در جنوب و شرق حفظ کند. همزمان گروهی دیگر تحت عنوان شورای انتقالی جنوب (STC) با حمایت امارات متحده عربی دایره عملیاتی قابل‌توجهی را در جنوب تحت اشغال خود درآورده و خواستار استقلال کامل یا اتکا به ساختار سیاسی مستقل از دولت مرکزی صنعا برای منطقه جنوب است. این تقسیم‌بندی فراتر از یک اختلاف لفظی است و شامل کنترل نظامی بر استان‌های مهم، منابع اقتصادی و مسیرهای استراتژیک می‌شود.

ائتلافی که علیه خودش می‌جنگد
در روزهای اخیر، اختلاف میان شورای انتقالی جنوب (STC) و دولت تحت حمایت عربستان سعودی به بالاترین سطح خود رسیده است. شورای انتقالی جنوب به سرکردگی «عیدروس الزبیدی» اعلام کرده که اکنون کنترل بخش عمده‌ای از مناطق جنوب و شرق یمن  شامل استان‌های حضرموت و المهره و برخی دیگر از استان‌ها از جمله مارب را در اختیار دارد. برخی گزارش‌ها حتی از کنترل کامل هشت استان جنوبی یمن توسط این شورا خبر داده‌اند، وضعیتی که از زمان اتحاد یمن در دهه1990 بدین سو بی‌سابقه است. این پیشروی شامل تصرف مناطق نفت‌خیز، پایگاه‌ها و ساختمان‌های دولتی بوده که موقعیت دولت مرکزی را تضعیف می‌کند. اقدامات شورای انتقالی جنوب به‌وضوح فراتر از یک جنبش نظامی محدود است و هم‌راستای روایت استقلال یا حداقل خودمختاری گسترده در جنوب یمن است.

درگیری نظامی در حضرموت و المهره
در روزهای اخیر درگیری‌ها به ویژه در استان حضرموت به اوج خود رسیده است. براساس گزارش‌ها در اوایل دسامبر 2025، نیروهای شورای انتقالی جنوب با نیروهای دولت عدن در مناطق بیابانی این استان درگیر شدند. ارتش یمن اعلام کرد که حدود 32 نفر از نیروهایش کشته و 45 نفر نیز زخمی شده‌اند که این امر به وضوح نشانه‌ای از افزایش خشونت و درگیری مستقیم میان دو طرف است. برخلاف گذشته که اختلافات بیشتر سیاسی و محلی بود این درگیری‌ها در حالی رخ داده که گروه‌های ائتلافی عربی تلاش دارند وضعیت را با گفت‌وگو و حضور هیأت مشترک عربستان–اماراتی در عدن آرام کنند، اما به رغم رایزنی‌های سیاسی تنش‌ها همچنان ادامه دارد و هیچ توافق پایداری حاصل نشده است.

عدن و جایگاه رشاد العلیمی
رشاد العلیمی رئیس شورای ریاستی و دولت مستقر در عدن در عمل بخشی از نفوذ خود را از دست داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که وی عملا شهر عدن را ترک کرده و فعالیت‌هایش را از ریاض دنبال می‌کند؛ وضعیتی که نمایانگر تضعیف کنترل شورای ریاستی بر مناطق جنوبی یمن از جمله عدن است.در بیانیه‌های رسمی العلیمی و متحدانش از نظامیان شورای انتقالی جنوب خواسته‌اند مناطق اشغالی را ترک کنند و کنترل آن را به نهادهای رسمی واگذار کنند تا تمرکز اصلی قدرت به جای جدایی‌طلبی جنوب بر روی مقابله با انصارالله باشد. 

روایت رسانه های سعودی از تحولات جنوب یمن
رسانه‌های سعودی در حالی که با هدف جلوگیری از ظهور و بروز اختلاف بیشتر از ذکر نام امارات به عنوان پیشران تحولات جنوب یمن در گزارش‌های خود اجتناب می‌کنند بر این نکته تأکید دارند که استان‌های حضرموت و المهره، منابع استراتژیک و حیاتی برای سعودی‌ها هستند و عبور نیروهای شورای انتقالی جنوب از خطوط قرمز ریاض باید با پاسخ قاطع مواجه شود. این پیام در مواضع رسانه‌ای  و تحرکات رسمی مقامات سعودی هم دیده می‌شود. گزارش‌ها حاکی از آن است که در 48 ساعت اخیر فشارهای سیاسی، رسانه‌ای و حتی تحرکات نظامی سعودی علیه شورای انتقالی جنوب افزایش یافته است. این در حالی که امارات می‌کوشد با کمک نیروهای مزدور موقعیت خود را در جنوب یمن تقویت کند. این رقابت و سهم خواهی حتی درون ائتلاف عربی که زمانی متحد همدیگر در برابر انصارالله بودند، ایجاد شکاف و اختلاف کرده است.

جمع‌بندی
تحولات اخیر در جنوب و شرق یمن نشان می‌دهد که تنش‌ها میان نیروهای طرفدار امارات (شورای انتقالی جنوب) و نیروهای طرفدار عربستان (شورای ریاستی به ریاست رشاد العلیمی) وارد مرحله‌ای جدی، عملیاتی و نظامی شده‌است. این وضعیت فراتر از اختلاف لفظی یا چانه‌زنی سیاسی است و می‌تواند موجب بازطراحی نقشه قدرت در یمن، تضعیف دولت عدن و افزایش خطر تجزیه این کشور به دو واحد سیاسی یمن شمالی و یمن جنوبی شود.

سهم‌خواهی‌ها برای کنترل منابع اقتصادی، اهمیت ژئوپلیتیک این مناطق و مسیرهای راهبردی تجارت و حمل ونقل کالا باعث شده تا این «دو متحد سابق» در یمن به‌طور غیرمستقیم با یکدیگر وارد نزاع شوند، موضوعی که در صورت تداوم این روند می‌تواند به کشتار بیشتر در استانهای جنوبی و شرقی و چالش‌های جدید در روند صلح و بازگشت ثبات منجر شود.

انتهای پیام/